Strait of Hormuz: शक्तीशाली बाँम्ब टाकून झाला, पण इराणनं सुद्धा जगाचं नाक झटक्यात दाबलं, अमेरिकेची अवघ्या काही तासात थेट चीनकडे मदतीची याचना!

Strait of Hormuz: अमेरिकेचे परराष्ट्र मंत्री मार्को रुबियो यांनी चीनला इराणला जगातील सर्वात महत्त्वाच्या शिपिंग मार्गांपैकी एक असलेल्या होर्मुझ सामुद्रधुनी बंद करण्यापासून रोखण्याचे आवाहन केले आहे. इराणच्या सरकारी प्रेस टीव्हीने संसदेने सामुद्रधुनी बंद करण्याच्या योजनेला मान्यता दिल्याचे वृत्त दिल्यानंतर अमेरिकेची प्रतिक्रिया आली आहे. परंतु, अंतिम निर्णय सर्वोच्च राष्ट्रीय सुरक्षा परिषदेकडे असल्याचेही त्यांनी सांगितले. विशेष म्हणजे अमेरिकेनं इराणमध्ये शक्तीशाली विमानांचा वापर करत तीन आण्विक तळ उद्ध्वस्त केले आहेत. अमेरिकेची युद्धात एन्ट्री झाल्यानंतर अवघ्या काही तासात इराणनं होर्मुझ बंदचा निर्णय घेतला.  

ब्रेंट क्रूडची किंमत पाच महिन्यांतील सर्वोच्च पातळीवर

इराणने थेट जगाचं नाक दाबण्याचा निर्णय घेतल्याने तेलाच्या पुरवठ्यात कोणताही अडथळा आल्यास त्याचे अर्थव्यवस्थेवर गंभीर परिणाम होतील. विशेषतः चीन हा इराणी तेलाचा जगातील सर्वात मोठा खरेदीदार आहे आणि त्यांचे तेहरानशी जवळचे संबंध आहेत. अमेरिकेने इराणी अणुस्थळांवर केलेल्या हल्ल्यानंतर तेलाच्या किमती वाढल्या असून बेंचमार्क ब्रेंट क्रूडची किंमत पाच महिन्यांतील सर्वोच्च पातळीवर पोहोचली आहे. 

जगातील सुमारे 20 टक्के तेल होर्मुझच्या सामुद्रधुनीतून 

मार्को रुबियो यांनी रविवारी फॉक्स न्यूजला दिलेल्या मुलाखतीत सांगितले की, "मी बीजिंगमधील चीन सरकारला त्यांना (इराणला) याबद्दल बोलण्यास प्रोत्साहित करतो, कारण ते त्यांच्या तेलासाठी होर्मुझ सामुद्रधुनीवर मोठ्या प्रमाणात अवलंबून आहेत," "जर त्यांनी [इराणने सामुद्रधुनी बंद केली] तर ती त्यांच्यासाठी आर्थिक आत्महत्या ठरेल आणि त्यावर उपाय म्हणून आपल्याकडे पर्याय आहेत, परंतु इतर देशांनीही त्याकडे लक्ष दिले पाहिजे. त्यामुळे इतर देशांच्या अर्थव्यवस्थेला आपल्यापेक्षा खूप जास्त नुकसान होईल." जगातील सुमारे 20 टक्के तेल होर्मुझच्या सामुद्रधुनीतून जाते, मध्य पूर्वेतील प्रमुख तेल आणि वायू उत्पादक या प्रदेशातून ऊर्जा वाहतूक करण्यासाठी जलमार्गाचा वापर करतात. सामुद्रधुनीतील कामकाजात व्यत्यय आणण्याचा कोणताही प्रयत्न केल्यास जागतिक तेलाच्या किमती गगनाला भिडू शकतात.
दरम्यान, कच्चे तेल जानेवारीनंतरच्या त्यांच्या सर्वोच्च पातळीवर पोहोचले आहे. रविवारी ब्रेंट क्रूडची किंमत प्रति बॅरल 78.79 डॉलर्सवर पोहोचली. "इराणच्या कोणत्याही प्रतिहल्ल्यांना तोंड देण्यासाठी अमेरिका आता या प्रदेशात जबरदस्त संरक्षणात्मक पवित्रा घेऊन उभा आहे. परंतु तेलाच्या किमतींचा धोका असा आहे की परिस्थिती आणखी गंभीरपणे वाढू शकते," असे MST फायनान्शियलचे ऊर्जा संशोधन प्रमुख शॉल काव्होनिक म्हणाले.

चीनची इराणमधून दररोज 1.8 दशलक्ष बॅरलपेक्षा जास्त तेल आयात 

कच्च्या तेलाच्या किमतीचा परिणाम गाडीत तेल भरण्यासाठी किती खर्च येतो ते सुपरमार्केटमधील अन्नाच्या किमतीपर्यंत सर्व गोष्टींवर होतो. विशेषतः चीन इतर कोणत्याही देशापेक्षा इराणकडून जास्त तेल खरेदी करतो. जहाज ट्रॅकिंग फर्म व्होर्टेक्साच्या आकडेवारीनुसार, गेल्या महिन्यात इराणमधून दररोज 1.8 दशलक्ष बॅरलपेक्षा जास्त तेल आयात झाली आहे. भारत, जपान आणि दक्षिण कोरियासह इतर प्रमुख आशियाई अर्थव्यवस्था देखील सामुद्रधुनीतून जाणाऱ्या कच्च्या तेलावर मोठ्या प्रमाणात अवलंबून आहेत. ऊर्जा विश्लेषक वंदना हरी यांनी म्हटले आहे की सामुद्रधुनी बंद केल्याने इराणला "फार कमी आणि गमावण्यासारखे खूप काही" आहे. "इराणला आखातातील तेल आणि वायू उत्पादक शेजारी शत्रू बनण्याचा आणि सामुद्रधुनीतील वाहतूक विस्कळीत करून त्याच्या प्रमुख बाजारपेठ चीनचा रोष ओढवण्याचा धोका आहे", हरी यांनी बीबीसी न्यूजला सांगितले.

हल्ल्यांमुळे किती नुकसान झाले हे स्पष्ट नाही

दुसरीकडे, अमेरिकेने आठवड्याच्या शेवटी इराण आणि इस्रायलमधील संघर्षात सहभाग घेतला. ट्रम्प म्हणाले की वॉशिंग्टनने तेहरानच्या प्रमुख अणुस्थळांना "नष्ट" केले आहे. तथापि, हल्ल्यांमुळे किती नुकसान झाले हे स्पष्ट नाही, संयुक्त राष्ट्रांच्या अणु निरीक्षकांनी म्हटले आहे की ते जोरदार मजबूत फोर्डो भूमिगत अणुस्थळावरील नुकसानाचे मूल्यांकन करू शकत नाहीत. इराणने म्हटले आहे की फोर्डोला फक्त किरकोळ नुकसान झाले आहे. ट्रम्प यांनी इराणला इशाराही दिला की जर त्यांनी त्यांचा अणुकार्यक्रम सोडला नाही तर त्यांना भविष्यात खूप वाईट हल्ल्यांना सामोरे जावे लागेल. सोमवारी, बीजिंगने म्हटले की अमेरिकेच्या हल्ल्यांमुळे वॉशिंग्टनची विश्वासार्हता खराब झाली आहे आणि त्यांनी तात्काळ युद्धबंदीची मागणी केली. ग्लोबल टाईम्सने एका संपादकीयात असेही म्हटले आहे की इराणमध्ये अमेरिकेच्या सहभागामुळे मध्य पूर्वेतील परिस्थिती अधिक गुंतागुंतीची आणि अस्थिर झाली आहे आणि त्यामुळे संघर्ष अनियंत्रित स्थितीत ढकलला जात आहे.

इतर महत्वाच्या बातम्या 

• अमेरिकेनं रात्रीत खेळ केला, पण इराण होर्मुझ जलमार्ग बंद करून जगाच्या नाड्या आवळण्याच्या तयारीत, संसदेची मंजूरी; भारत सर्वाधिक होरपळणार!